Fatoş Üstek, Mayıs 2019’da üstlendiği Liverpool Bienali‘ndeki direktörlük görevinden Ekim ayında ayrıldı. Kamuoyuna herhangi bir açıklama yapılmayan ve yönetim kurulu üyelerinin ayrılmasına yol açan ayrılığın arkasındaki nedenler, salgının yol açtığı 22 yıllık organizasyonda iç anlaşmazlık olduğunu gösteriyor.
Manchester’daki Whitworth Müzesi’nin koleksiyon ve sergileri başkanı Samantha Lackey, bienalin internet sitesinde geçici direktör olarak listeleniyor. Bir Liverpool Bienali sözcüsü, gelecek yıl yeni bir direktör için arama yapılacağını söyledi.
Liverpool Bienali, büyük bir başkentte olmamasına rağmen kendi türünde dünyanın en yakından izlenen sergilerinden biri. İlk başta Temmuz 2020 için belirlenen 11. edisyonu, bugüne kadarki en yüksek profilli bienallerden biri olacaktı. Bienal, 2019’un başında Güney Kore’de övgüler alan 2014 Gwangju Bienali‘nin küratöryel ekibindeki çalışmaları sonucunda ünü artan Türkiye doğumlu küratör Üstek’i atamıştı.
2019’un Mayıs ayında göreve başlayan Üstek, New York’taki Queens Müzesi‘nin başına eski Sally Tallant‘ın ardından boş kalan direktörlük pozisyonunu dolduracaktı. Bienal, aralarında Judy Chicago, Rashid Johnson ve Camille Henrot‘un da bulunduğu bir dizi yıldız sanatçının yanı sıra Larry Achiampong, Ebony G. Patterson, Sonia Gomes, Pedro Neves Marques ve Ligia Lewis’ın da bulunduğu sanatçı listesini Kasım 2019’da açıkladı.
Temmuz 2020 için beklenen açılış öncesinde öngörü yükseliyordu. Ardından koronavirüs ortaya çıktı ve Nisan ayında açılış tarihi Mart 2021’e ertelendi. Sorunların o sıralarda başladığı iddia ediliyor.
Liverpool Bienali, salgına tepki olarak operasyonlarını dramatik bir şekilde değiştirmek zorunda olan tek bienal değil. Venedik Bienali’nden Gwangju Bienali’ne kadar dünyanın dört bir yanındaki bienaller, planlandığı gibi büyük ölçekli sergiler düzenlemenin ne zaman güvenli olacağına dair belirsizliğin ortasında, sonraki edisyonlarının tarihlerini değiştirmek zorunda kaldılar. Ancak çok az bienal, Liverpool’un son altı ayda yaşadığı türden bir iç karışıklık yaşadı.
Üstek, ARTnews‘a, görevinin kapsamı konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle ayrıldığını söyledi. Ayrılışını ve içeride ele alınışını protesto etmek için bienaldeki iki yönetim kurulu üyesi de geçen ay istifa etti.
Üstek, ARTnews’a yaptığı açıklamada “İdare sorunları ve sorumluluklar konusunda netlik eksikliği ve takip edilmeyen süreçler, rolümü savunulamaz hâle getirdi.” dedi. “Müthiş Bienal ekibinin önümüzdeki ve gelecekteki edisyonlarını yönetmeye devam edemeyeceğim için üzgünüm. Liverpool heyecan verici ve dinamik bir şehir ve sanat ve kültürde inanılmaz ilerlemeler kaydeden güçlü bir meslektaş ağının desteğine son derece minnettarım.”
Bu haberin ilk olarak yayımlanmasının ardından, bir Liverpool Bienali sözcüsü ARTnews’a bienalde yönetim kurulunun çalışanların “idare, finans ve personel yönetimi” konusundaki endişelerinden haberdar edildiğini söylediği geniş bir açıklama gönderdi.
Bienal yaptığı açıklamada, “Fatoş Üstek’e kabul etmediği endişeleri dile getirme fırsatı verildi.” dedi. “Toplam 13 mütevelli tarafından temsil edilen Liverpool Bienali Kurulu, istifasını sunmadan önce reddettiği iki uzlaşma anlaşması teklifinde bulundu.”
Üstek’in ayrılışı önemli, çünkü direktör pozisyonu, Liverpool Bienali örneğinde sık sık ciroya sahip olmayan üst düzey bir pozisyon. Venedik Bienali ve Berlin Bienali gibi bienallerde sanat direktörü tipik olarak ana sergiyi, küratöryel çerçevesini ve onu çevreleyen süreci denetliyor ve bu kişi bir küratöryel ekiple tek bir edisyonda çalışıyor. Liverpool Bienali’nde ise, küratör tarihsel olarak her edisyonda değişti, ancak direktör aynı kaldı.
