Türkiye’nin sosyal mimarlık alanındaki ilk derneği Herkes İçin Mimarlık 10. yılını kutluyor. 2011 yılında bir grup mimarlık öğrencisi ve yeni mezun mimarın kurduğu dernek, bugün 99 üyesi ve yüzlerce katılımcısı ile çalışmalarına devam ediyor.
Herkes İçin Mimarlık, geçtiğimiz on yılda, Türkiye ve dünyanın farklı coğrafyalarında projeler üretti, sergilere katıldı, yerleştirmeler yaptı ve etkinlikler düzenledi. Mimarlığın toplumsal algısının gelişmesi üzerine çalışan ekip, açık çağrı ve davetler yoluyla, farklı alanlardan profesyoneller, dernek, vakıf, üniversite, öğrenci topluluğu, mimarlık ofisi ve belediyeler gibi resmi ve özel kurumlardan çeşitli paydaşlarla çalıştı. Bu çok bileşenli yapı, derneğin “birlikte yapma” hedefleri doğrultusunda, sosyal konularda üreten bir mimarlık için katılımcı yöntemlerin denenmesini, geliştirilmesini ve yayılmasını sağladı.
Herkes İçin Mimarlık, on yıl süresince toplam 44 proje üretti. Mimarlar ve mimarlık öğrencilerinin büyük çoğunluğunu oluşturduğu 1612 kişi bu projelere katkı koydu. Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli üniversiteleri ve kurumlarında işlerini anlattığı 91 sunum, düzenlediği ve ortağı olduğu 32 panel ve atölye çalışması gibi etkinliklerle 8000’den fazla kişiye ulaştı.
Herkes İçin Mimarlık, bugüne kadar 118 farklı kurumla ortaklık kurup, sürdürülebilir ve katılımcı süreçler tasarladı. Türkiye’nin farklı bölgelerinden öğrencilerin projelere aktif katılımını sağlayarak, mimarlık eğitiminde alternatif yaklaşımlar üzerine çalıştı. Kırsal alanda kullanım işlevini yitirmiş yapıların yerel ihtiyaca göre yeniden kullanılmasını amaçlayan Atıl Köy Okulları, Kadın ve Çocuk Mekânları gibi uzun süreye yayılan projeler üretti. Bunların yanında mevcut okulların ihtiyaçlarına yönelik kütüphane, oyun alanı, açık derslik ve yerel kooperatifler için üretim ve paylaşım mekânları tasarlayıp uyguladı. Kentsel alanda da okulların ihtiyaçlarına yönelik projelerin yanı sıra, kamusal alanlarda katılımcı süreçler ve projeler üretti. Kültür-sanat mekânlarını canlandırmaya yönelik tasarımlar yaptı. Ayrıca farklı yaş ve meslek gruplarına yönelik mimarlık ve tasarım odaklı atölyeler, etkinlikler ve konuşmalar düzenleyerek mimarlık alanındaki bilgi üretimine yeni bir perspektifte katkı koydu.
ngbk Berlin, SALT, Victoria and Albert Müzesi, MAXXI, İstanbul Tasarım Bienali, Venedik Mimarlık Bienali ve Şikago Mimarlık Bienali’nde projeler üretti ve sergilere katıldı. Tasarım ve uygulama aşamalarında olduğu kadar kaynak geliştirme süreçlerinde de çok bileşenli yapıları önemseyen derneğin işlerine, 33 kurumsal ve 180 bireysel destekçi katkı sağladı. Herkes İçin Mimarlık örneği görülmeyen pratiği, mimarlık mesleği ve eğitimine yeni açılımlar kazandırması ile TSMD Mimarlığa Katkı Ödülü’ne lâyık görüldü. 2014 yılında topluma kazandırdığı pozitif katkıdan dolayı Bilgi Genç Sosyal Girişimci Ödülü‘nü aldı ve Sabancı Vakfı’nın toplumsal gelişmeye katkıda bulunanların öykülerini anlattığı Fark Yaratanlar programına seçildi.
2012 yılından bu yana, Türkiye’nin farklı illerinden toplam 61 atıl kalmış okula keşif ziyareti yapılarak üretilen 18 projede, 3500’den fazla çocuğun faydalanabileceği mekânlar ortaya çıkardı. Bu projelerin tasarım süreçlerinde ve diğer atölyelerde 500 ilkokul, 190 ortaokul ve 60 lise öğrencisi ile birlikte çalışıldı. Bunun yanı sıra, 150’den fazla kadını bir araya getiren 7 topluluk için yapılar inşa etti; atıl durumdaki okul, taş ev, lojman, bakkal, depo gibi yapılar üretim, eğitim ve paylaşım mekânları olarak dönüştürüldü.
Herkes İçin Mimarlık, gelecek yıllarda mimarlığın sosyal alandaki rolünü genişletmeyi, toplumla birlikte toplum için üreten bir mimarlık anlayışının daha çok yayılmasını hedefliyor. Projelerinde uyguladığı katılımcı, demokratik ve kapsayıcı süreçleri geleceğe taşıyıp, topluluğunu genişletmek istiyor. Herkes İçin Mimarlık 10. yılını kutlarken, herkesi çalışmalarına katılmaya ve destek olmaya davet ediyor.
