Türkiye Yayıncılar Birliği, her yıl düzenli olarak hazırladığı Kitap Pazarı Raporu’nun 2020 edisyonunu yayımladı. 2020 Türkiye Kitap Pazarı Raporu’na göre geçtiğimiz yıl 433.213.632 adet kitap üretildi. 2020 yılında TÜİK’in açıkladığı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2020 Sonuçları’na göre nüfusun 83.614.362 olduğu ülkemizde, kişi başına düşen kitap sayısı 6,9’dan 7,3’e çıktı.
Tüm dünyayı etkileyen pandemi nedeniyle Türkiye’de 2020 perakende kitap pazarının büyüklüğü %11,26’lık bir düşüşle 7.855 milyon TL’ye geriledi. 2020’de sesli kitap satışlarında ve dijital veri tabanlarına aboneliklerde artış yaşanırken, pandeminin en dikkat çeken getirilerinden biri ise çevrimiçi kitap satışlarında yaşanan artış oldu.
2020 yılı içerisinde Milli Eğitim Bakanlığı’nın özel sektörden satın aldığı ve kendi matbaasında bastığı ders kitapları, açık lise kitapları ve yardımcı kaynak kitapların toplam üretim adedi 184.200.000 oldu. 2020-2021 eğitim-öğretim yılı için ise Bakanlık ilk defa 17,5 milyon öğrenci için yardımcı kaynak kitap dağıtma kararı aldı. MEB’in bastığı kitaplarla birlikte toplam kitap üretimi 617.413.632 adet oldu. Bandrol dağıtımı ve satışını yapan YAYFED’in (Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu) açıkladığı toplam kitap üretiminde ilk üç ayda %30’lara varan artış, pandemiyle birlikte düşüşe geçti ve bir önceki yıla göre ancak %2,28 oranında artış yaşandı.
2020 yılında Türkiye yayıncılık perakende pazarı büyüklüğü, 2019 yılına göre cari fiyatlarla %11,26 düşüş yaşayarak 7.855 milyon TL oldu. Bu gerilemenin en büyük nedeni eğitim yayınları segmentinde yaşanan %25,99’luk düşüş olurken, bir diğer sebep ise kültür yayınlarındaki %4,81 oranındaki düşüş olarak ortaya çıktı. Türk Lirası’nın USD ve Avro karşısında yaşadığı değer kaybı da, sektörün USD bazındaki pazar büyüklüğü hesaplamalarındaki düşüşün önemli sebeplerinden biri oldu.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın pandemiden bağımsız olarak, ilk defa 17,5 milyon öğrenci için ücretsiz yardımcı kaynak kitap dağıtma kararı alması eğitim yayıncılığını zor duruma düşürdü. Eğitim yayınlarında yaşanan ciro düşüşü MEB’in ücretsiz dağıttığı yardımcı kaynak kitaplara bağlanırken, kültür yayınlarındaki düşüşün en önemli sebebi ise pandeminin yarattığı olumsuz ticari koşullar, kitabevlerinin uzun bir dönem kapalı olması ve daha sonra da hafta sonu kapanmaları oldu.
Pandemi sürecinde çevrimiçi satış kanallarından kitap alışverişi, önceki yıllara göre çok önemli bir artış gösterdi. 2006 yılında çevrimiçi kitap satışlarının kültür kitapları satışında %2,24 olan pazar payı, 2019 yılı sonunda %22,49 olarak ölçülmüştü. 2020 Mart ayından itibaren, kapanmalarla birlikte çevrimiçi kitap satışlarında satış oranları kültür yayınlarında ve akademik yayınlarda yaklaşık %65,5’e yükselirken; yardımcı kaynak kitaplarında %20’lere yakın, ithal dil eğitimi ve kültür-sanat kitaplarında %35 olarak gerçekleşti. Genel olarak yayıncılık sektörünün satışlarının %36,17’sinin ise çevrimiçi olarak gerçekleştiği tahmin ediliyor.
Pandemide sesli kitap, e-kitap, dijital buluşmalar, dijital kitap kulüpleri ve dijital söyleşilere rağbet de olumlu yönde tetiklendi. 2020 yılında pazar paylarında pandemiyle birlikte artan sesli kitap satışları, ilk defa pay olarak %1,10 oranında da olsa gelişme gösterdi. Ayrıca ilk defa bu yıl dikkatli ölçümlerle gerek eğitimde, gerekse yüksek eğitimde ve üniversite kütüphanelerinde dijital veri tabanlarına aboneliklerle birlikte pazarın %10,19 oranlarına geldiği görüldü.
