Kültür kurumlarının ve kültür-sanat etkinliklerinin desteklenmesi, kültürel üretimin ve farklı kitlelere erişimin en temel ihtiyaçlarından biri. Sponsorluk, bağış, hamilik, sadakat/üyelik programları gibi birçok sistem, bu desteklerin sürdürülebilir olması için hayata geçirilen mekanizmaların başında geliyor. Ancak bu noktada kaygan ekonomiler, daralan kültür-sanat ekosistemleri ve 21. yüzyılın ihtiyaçları, kültür kurumlarını destek mekanizmaları ararken ve bu destek mekanizmalarını sürdürülebilir kılmaya çalışırken yeni bir anlayış benimsemeye de teşvik ediyor.

Son yıllarda kültür sektöründe birçok yeni sponsorluk, sektöre yeni giren oyuncular ve ortaya çıkan farklı destek mekanizmaları var. Ancak bütün bunların yanında, nispeten uzun olarak nitelendirilebilecek destekler ve bu noktada bir sponsorluğun ötesinde değerlendirilmesi gereken iş birlikleri, kültür sektöründe sürdürülebilir destek mekanizmaları olarak ayrıca anılmayı hak ediyor. Zira bu modeller, kültür kurumlarının kendilerini destekleyen kurumlara sadece bir “sponsor” olarak değil, birlikte aynı amaç uğruna aynı yolda yürüdükleri, bir teşvik yaratmayı ve birlikte başarmayı hedefledikleri sistemler sunuyor. Bu sistemlerin oluşması için gereken en temel üç şey ise, bütün bu değerlerin kurum kültüründe yer alması, bu destek ile uzun vadeli bir değer yaratılacağına olan inanç ve tabii ki her iki kurumun da bu iş birliğinin sonucunda gerçekleşecek somut ve soyut faydaya olan güveni ve inancı.

Bu noktada kültür kurumlarını destekleyen kurumların günümüzde bu kurumları desteklerken bekledikleri fayda da birçok açıdan farklılık gösteriyor. Artık yan yana logoların yer aldığı, kurumsal sosyal sorumluluk veya itibar yönetimi için yapılan sponsorluk iletişimi yerine, sosyal faydaya ve uzun vadeli değer yaratımına odaklanan bir iletişim ve bunun kitleler ile buluşması ve kurumların yan yana durması önem kazanıyor. Altı çizilmesi gereken bir başka konu da bu desteğin sadece kuruma yapılan bir destek olmayıp, topluma, kültür üretimine ve nihayetinde bu üretilen içeriklerin kullanıcılarına verilen bir destek olduğu anlayışı giderek artıyor. Tabii bu noktada ortaya çıkan bir konu da, desteklerin ölçüm kriterlerinin ve mekanizmalarının değişimi. Günümüzde kurumun logosunun kaç mecrada ne kadar yer aldığı veya etkinliğin kaç kişiye ulaştığı giderek azalan bir başarı kriteri olurken, sosyal faydanın erişimi, uzun vadeli değer üretimi ve yaratıcı katma değer gibi kavramlar birer başarı kriteri olarak nitelendiriliyor.

Kültür sektöründe uzun soluklu ve birlikte iş yapmaya dayalı modeller bu sektörün gelişmesi, daha erişilebilir ve katılımcı olması, varlığını sürdürmesi için çok önemli. Bu nedenle kültür kurumları artık geleneksel sponsorluk anlayışlarından uzaklaşarak destek aldıkları kurumlarla birlikte iş yapmayı, üretmeyi ve büyümeyi hedefliyor. SALT, bu noktada birlikte uzun soluklu çalıştığı, uzun vadeli değer yaratımı ve ölçülebilir etkiyi hedeflediği kurumlarla ortak hedefler doğrultusunda ilerleyen bir anlayışı benimsiyor.

Kalebodur ile mimarlık tarihini kayıt altına almak

SALT’ın Eylül 2012’den bu yana çeşitli sergi ve konuşma, panel, konferans programlarını desteğiyle gerçekleştirdiği Kalebodur, aynı zamanda SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi’nin de tek destekçisi konumunda bulunuyor. SALT ve Kalebodur’un 6. yılına giren iş birliği, mimarlık tarihine, mimarlık ve tasarım ekosisteminin gelişmesine, bu alandaki tüm üretim ve paylaşımın gelecek nesillere aktarılmasını amaçlayan iki kurumun ortak bir birlikteliği olarak görülebilir. Bu birliktelik, Kalebodur’u bir “destekçi” olmanın çok ötesinde konumlandırıyor.

Kalebodur’un bu anlamda hayata geçirdiği proje, etkinlik ve yayınlar SALT’a verdiği destek ile sınırlı kalmıyor, diğer paydaşlarla geliştirilen tüm projeler SALT iş birliği ile pekiştiriliyor. İstanbul Serbest Mimarlar Derneği’yle düzenlenen İstanbul SMD Pazartesi Buluşmaları, Kalebodur’la Mimarlar Konuşuyor etkinlik serileri, Türkiye’nin mimarlık arşivi ARKİV sponsorluğu, santralistanbul’da hayata geçirilen Kale Tasarım Merkezi ve Radikal iş birliğiyle çıkarılan Radikal Tasarım Gazetesi, bu noktadan bakıldığında Kalebodur’un SALT’a verdiği  kesintisiz desteğin temelinde yatan tüm ortak değer ve amaçlarla paralel olarak ilerliyor.

Kalebodur’un, SALT tarafından geliştirilen araştırma ve programlara yönelik desteği ise beş yılı geride bıraktı. İstanbul ve Ankara’da sergi ve konuşma programlarının yanı sıra önemli mesleki arşivlerin çevrimiçi erişime açılmasını kapsayan bu ortaklık, Türkiye’de mimarlık ve tasarım alanında nitelikli bir araştırma ortamı oluşturulmasına katkı sağlıyor.

Kurumların ortaklığında ilk olarak, kent hafızası kadar güncel tartışmalarda yerini koruyan Atatürk Kültür Merkezi’nin yapım sürecine dair, mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi bünyesindeki mesleki arşivi temelinde bir sergi gerçekleştirildi. Eylül 2012’de SALT Galata’da açılan Modernin İcrası: ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ, 1946-1977, Ocak 2013’te Kalebodur’un desteğiyle Türk Serbest Mimarlar Derneği (TSMD) Mimarlık Merkezi’ne taşınarak Ankara izleyicisine sunuldu. SALT’ın, komşu ülkelerin yakın geçmişine yönelik ilgiden hareketle 1950 sonrası Sovyet mimarlığına odaklı hazırladığı Yerelde Modernler sergisi de, aynı yıl yine Kalebodur desteğiyle SALT Galata’da düzenlendi.

Türkiye’deki yapılı çevre tartışmalarına kent merkezli olmayan bir bakış açısı geliştirmek amacıyla yürütülen kıyı araştırması, iki kurumun iş birliğiyle Eylül – Kasım 2014 tarihleri arasında SALT Beyoğlu’nda yer alan YAZLIK: Şehirlinin Kolonisi sergisiyle tamamlandı. Türkiye’nin mimarlık ve tasarım geçmişine dair belgelere erişimin artırılması, araştırmalara ivme kazandırılması ve içeriklerin çeşitli programlarla kamuya açılması önceliğinin belirlendiği bu proje iş birliği sürecinde bir dönüm noktası teşkil etti. Bu ortak ilke doğrultusunda Kalebodur, Mayıs 2015’te, SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi çalışmalarının ilk ve tek destekçisi oldu.

Kalebodur’un, SALT’ın araştırma eksenli anlayışına kesintisiz desteğiyle son iki buçuk yılda, Altuğ Çinici ve Behruz Çinici, Cengiz Bektaş, Erkal Güngören, Fazıl Aysu ve Mustafa Şemsettin Şeniz’in mesleki arşivleri kataloglanıp sınıflandırılarak dijitalleştirme çalışmalarına geçildi. saltresearch.org’da erişime hazırlanan bu arşiv içeriklerinden seçkiler, İstanbul, Ankara ve Denizli’de akademisyen ve uzmanların katılımıyla gerçekleştirilen konferans ve konuşma programlarıyla tartışmaya açıldı. Mimar Kayıhan Türköz’ün 1980’ler İstanbul’unda; Beşiktaş, Beyoğlu, Kabataş, Fatih, Kadıköy ve Adalar’da çektiği yapı fotoğraflarından oluşan koleksiyonu saltresearch.org’a eklendi. Aynı zamanda, Ali Saim Ülgen Arşivi gibi SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi’ne önceden katılmış koleksiyonlar Kalebodur iş birliğiyle daha yaygın dolaşıma girdi. 13 Eylül-26 Kasım tarihlerinde SALT Galata’da gerçekleştirilen İşveren Sergisi’nde, Ali Saim Ülgen, Altuğ-Behruz Çinici ve Cengiz Bektaş arşivlerinden seçili belgelere yer verildi.

SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi’ndeki belgeler, resmî yazışmalardan mesleki not ve eskizlere, tarihî fotoğraflardan pafta ve haritalara çeşitlilik gösteriyor. Sayısı sürekli artan bu dijital içerikler, bildik arşivleme pratiklerinden öte süreçlerin yanı sıra, arşiv kavramına dair güncel tanım ve değerlendirmeleri gerektiriyor.

Garanti Mortgage ile ev, yaşam ve şehirciliğe farklı bakış açıları geliştirmek

5 Eylül – 16 Kasım 2014 tarihleri arasında SALT Beyoğlu’nda Kalebodur desteğiyle gerçekleşen YAZLIK: Şehirlinin Kolonisi sergisi; mimari, hukuki ve edebî kaynaklar temelinde yürütülen araştırmalar, yazılı belge, çizim, fotoğraf, film, maket ve mobilyadan oluşan çeşitli malzemeler ve SALT Araştırma başta olmak üzere çok sayıda kurum ve aile arşivlerinden seçkiler, güncel saha araştırmaları ve sanatçı işleriyle desteklenen içerikler ile “yazlık” kavramını pek çok farklı açıdan ele alıyordu.

Sergiye paralel olarak hayata geçirilen Bugün günlerden ne? başlıklı film programı ise farklı coğrafyalarda yer alan tatil evlerine odaklı uzun metrajlı filmler ile ziyaretçilere “yazlık” kavramı etrafında yeni bakış açıları getirmeyi ve sergiden yola çıkarak ele alınan bir yorumlama programı sunmayı hedefliyordu. Bugün günlerden ne? programı SALT ve Garanti Mortgage’ın da bu anlamda ilk iş birliği oldu.

SALT’ın evler, şehirler ve yaşam alanları temalı gösterim programı Perşembe Sineması, 2015’ten itibaren Garanti Mortgage desteği ile devam ediyor. Bu destek; ev, şehir ve çevre konularına odaklanan iki kurumun ortak bir paydada uzun vadeli değer üretmek amacıyla buluşmasının verdiği somut ve soyut faydaları göstermek adına önemli bir nokta oldu.

Bu noktada altı çizilmesi gereken konu her iki kurumun da ortak konular ile ilgili bir farkındalık yaratma, teşvik etme ve birlikte başarma amaçlarının olmasının önemi.

Kültür sektöründe uzun soluklu desteklere ve sürdürülebilir modellere duyulan ihtiyaç her geçen gün artıyor. Kurumların diğer kurumlar ve bireylerle ortak paydada ve ortak faydada buluştuğu, uzun vadeli değer üretimine inandığı, beraber üretilen içerikler ile farkındalık yaratıldığı ve birlikte başarının altı çizildiği sistemler somut ve soyut başarının bir kanıtı olarak nitelendirilebilir. Kurumların ortaklaştığı, değer üretiminin uzun vadeli düşünüldüğü, etkinin ve başarı kriterlerininin somuttan soyuta kaydığı, sosyal faydanın öne çıktığı bir yüzyılda kültür kurumlarının bu yolda beraber yürüyeceği, güveneceği ve birlikte içerik üreteceği kurumlar bulması ve bu kurumlara sadece “sponsor” gözüyle bakmaması, bu açılardan bakıldığında tüm bu nedenlerden dolayı büyük önem kazanıyor.